Báo cáo công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính (XLVPHC) năm 2022 có các nội dung chủ yếu sau:
Một là, về kết quả công tác thi hành pháp luật về XLVPHC
1. Công tác chỉ đạo triển khai thi hành Luật XLVPHC và các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật tiếp tục được quan tâm. Nhìn chung, các bộ, ngành, địa phương đều chủ động ban hành kế hoạch để triển khai, tổ chức thực hiện công tác quản lý nhà nước về XLVPHC; ban hành văn bản chỉ đạo, quán triệt các cơ quan, đơn vị thuộc phạm vi quản lý nhà nước của mình thực hiện nghiêm Luật XLVPHC và các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật.
2. Công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật về XLVPHC luôn được các bộ, ngành, địa phương chú trọng. Bộ Tư pháp đã phối hợp với các bộ, ngành tập trung xây dựng, hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành các nghị định sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc ban hành mới để phù hợp với Luật XLVPHC, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật XLVPHC. Đến nay, các bộ, ngành đã trình Chính phủ ban hành 32/34 nghị định theo Kế hoạch triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật XLVPHC ban hành kèm theo Quyết định số 126/QĐ-TTg ngày 26/01/2021 của Thủ tướng Chính phủ.
3. Công tác tuyên truyền, phổ biến, bồi dưỡng, tập huấn, hướng dẫn về kỹ năng, nghiệp vụ trong áp dụng pháp luật về XLVPHC cũng được các bộ, ngành, địa phương quan tâm chỉ đạo, tích cực tổ chức thực hiện dưới nhiều hình thức (tổ chức hội nghị tuyên truyền, phổ biến, tập huấn, bồi dưỡng; thực hiện hướng dẫn nghiệp vụ; đăng tải tin, bài trên trang/ cổng thông tin điện tử; tuyên truyền qua facebook, zalo; phát hành các ấn phẩm sách, báo, tạp chí, tài liệu, tờ gấp…), qua đó góp phần tuyên truyền sâu rộng pháp luật về XLVPHC, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ về quản lý XLVPHC, nâng cao chất lượng công tác thi hành pháp luật về XLVPHC.
4. Công tác kiểm tra việc thi hành pháp luật về XLVPHC nhìn chung đã được triển khai bài bản, nề nếp hơn, bảo đảm phù hợp với quy định tại Nghị định số 19/2020/NĐ-CP ngày 12/02/2020 của Chính phủ về kiểm tra, xử lý kỷ luật trong thi hành pháp luật về XLVPHC và Thông tư số 14/2021/TT-BTP ngày 30/12/2021 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị định số 19/2020/NĐ-CP. Nhiều bộ, ngành, địa phương đã thành lập đoàn kiểm tra tình hình thi hành pháp luật về XLVPHC hoặc chủ động lồng ghép nội dung kiểm tra về công tác thi hành pháp luật về XLVPHC trong hoạt động kiểm tra cơ quan, đơn vị trực thuộc hoặc theo ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý. Qua đó để kịp thời xử lý hoặc kiến nghị xử lý nhằm khắc phục những hạn chế trong công tác xử phạt vi phạm hành chính, góp phần xây dựng, hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về XLVPHC.
5. Trong năm 2022, người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của các bộ, ngành, địa phương đã ban hành hơn 4 triệu quyết định xử phạt vi phạm hành chính, trong đó, số quyết định đã thi hành đạt gần 90%, với tổng số tiền phạt thu được đạt hơn 10.600 tỷ đồng.
Hai là, về khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn thi hành pháp luật về XLVPHC
Bên cạnh những khó khăn, vướng mắc trong các quy định pháp luật về XLVPHC đã được Bộ Tư pháp tổng hợp riêng để theo dõi, nghiên cứu báo cáo Quốc hội, Chính phủ, hiện nay, các bộ, ngành, địa phương cũng gặp một số khó khăn, vướng mắc trong việc tổ chức thực hiện công tác thi hành pháp luật về XLVPHC.
1. Về các điều kiện đảm bảo thi hành Luật
- Kinh phí, cơ sở vật chất phục vụ cho công tác thi hành pháp luật về XLVPHC, cũng như quản lý công tác thi hành pháp luật về XLVPHC chưa được đầu tư hợp lý; nơi bảo quản tang vật, phương tiện vi phạm hành chính; phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ để phát hiện vi phạm hành chính, nhất là trong các lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông, bảo vệ môi trường, y tế... chưa đáp ứng yêu cầu.
- Dự án Cơ sở dữ liệu quốc gia về XLVPHC vẫn chưa hoàn thành việc xây dựng và đi vào hoạt động nên việc cập nhật, trích xuất số liệu XLVPHC phải thực hiện thủ công, tốn nhiều thời gian, gây ảnh hưởng đến công tác thống kê về tình hình vi phạm hành chính và áp dụng biện pháp xử lý hành chính.
- Về tổ chức bộ máy, biên chế: Đối với các bộ, ngành, nhiệm vụ quản lý công tác thi hành pháp luật về XLVPHC chủ yếu được giao cho đơn vị phụ trách pháp chế, tuy nhiên các đơn vị này không bố trí được cán bộ chuyên trách trong khi khối lượng công việc phải thực hiện theo quy định của pháp luật trong lĩnh vực này là khá lớn. Tại các địa phương, số lượng cán bộ làm công tác thi hành pháp luật về XLVPHC cũng phải kiêm nhiệm thêm nhiều công việc khác, do vậy, không thể đảm đương hết khối lượng công việc rất lớn và khó khăn, phức tạp như hiện nay.
2. Về việc báo cáo, thống kê
- Tình trạng nhiều địa phương, bộ, ngành chưa gửi báo cáo đúng thời hạn để Bộ Tư pháp thực hiện nhiệm vụ kịp thời tổng hợp, báo cáo Chính phủ; nội dung báo cáo của một số bộ, ngành, địa phương còn chung chung, chưa đảm bảo đúng đầy đủ yêu cầu, chất lượng; số liệu tổng hợp còn thiếu hoặc chưa chính xác, không đúng biểu mẫu khiến cho việc tổng hợp Báo cáo chung chưa đạt được hiệu quả thực sự như mong đợi.
- Quy định về thời điểm chốt số liệu và thời điểm báo cáo tại Nghị định số 09/2019/NĐ-CP ngày 24/01/2019 của Chính phủ quy định về chế độ báo cáo của cơ quan hành chính nhà nước quá gần nhau, chưa đảm bảo tính khả thi trong bối cảnh việc thống kê số liệu chủ yếu được thực hiện bằng phương thức thủ công.
- Hiện nay, bên cạnh việc báo cáo công tác thi hành pháp luật về XLVPHC theo chế độ báo cáo định kỳ của cơ quan hành chính nhà nước theo Luật XLVPHC và Nghị định số 09/2019/NĐ-CP (thời gian chốt số liệu là từ ngày 15/12 năm trước kỳ báo cáo đến ngày 14/12 của kỳ báo cáo), các bộ, ngành, địa phương còn thực hiện báo cáo công tác thi hành pháp luật về XLVPHC để phục vụ việc xây dựng báo cáo của Chính phủ theo yêu cầu tại Nghị quyết số 96/2019/QH14 ngày 27/11/2019 của Quốc hội về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác của Viện Kiểm sát nhân dân và công tác thi hành án (thời gian chốt số liệu là từ ngày 01/10 năm trước đến hết ngày 30/9 năm sau). Việc phải thực hiện hai báo cáo gần nhau nhưng thời điểm chốt số liệu khác biệt, trong khi việc thống kê số liệu chủ yếu được thực hiện bằng phương thức thủ công khiến việc tổng hợp, báo cáo công tác thi hành pháp luật về XLVPHC của các bộ, ngành, địa phương gặp nhiều khó khăn.
3. Về công tác phối hợp
Việc phối hợp giữa các ngành, các cơ quan chức năng trong XLVPHC còn thiếu chặt chẽ, đặc biệt mối quan hệ phối hợp giữa cơ quan có thẩm quyền xử phạt với các tổ chức tín dụng còn hạn chế trong việc cưỡng chế khấu trừ tiền xử phạt vi phạm hành chính tại tài khoản tiền gửi của các đối tượng bị xử phạt.
4. Việc thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính
Tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp và kéo dài từ năm 2021 đã làm hoạt động của các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trong năm 2022 bị ảnh hưởng nghiêm trọng, phần nào ảnh hưởng đến hiệu quả thi hành, cưỡng chế thi hành các quyết định XPVPHC.
Ba là, một số đề xuất, kiến nghị
Trên cơ sở kết quả theo dõi, quản lý công tác thi hành pháp luật về XLVPHC thời gian vừa qua và ý kiến của nhiều bộ, ngành, địa phương, Bộ Tư pháp đề xuất, kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quan tâm, chỉ đạo một số vấn đề cụ thể:
1. Đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tiếp tục tiến hành rà soát, chủ động xây dựng, ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ các văn bản quy phạm pháp luật cho phù hợp với Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật XLVPHC cũng như thực tiễn công tác thi hành pháp luật về XLVPHC.
2. Đối với công tác tổ chức THPL về XLVPHC
- Kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ báo cáo, kiến nghị Quốc hội xem xét, sửa đổi quy định về thời điểm tổng hợp số liệu và báo cáo về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật tại Nghị quyết số 96/2019/QH14 theo hướng thống nhất cùng thời điểm với kỳ báo cáo năm của các cơ quan hành chính nhà nước.
- Đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương: (i) Triển khai thực hiện tốt, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của Luật XLVPHC (sửa đổi, bổ sung năm 2020) và các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật tại bộ, ngành, địa phương mình. (ii) Khẩn trương rà soát, đề xuất việc sửa đổi, bổ sung thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của các chức danh tại các Nghị định xử phạt vi phạm hành chính và gửi Bộ Tư pháp theo đúng quy định tại Nghị quyết số 20/NQ-CP ngày 17/02/2023 của Chính phủ về một số nhiệm vụ, giải pháp triển khai sắp xếp tổ chức bộ máy của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ. (iii) Chú trọng đẩy mạnh công tác kiểm tra, tự kiểm tra việc thi hành pháp luật về XLVPHC trong phạm vi lĩnh vực, địa bàn thuộc thẩm quyền quản lý của mình. (iv) Tăng cường tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ công tác thi hành pháp luật về XLVPHC; đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho đội ngũ cán bộ làm công tác XLVPHC, cá nhân, tổ chức có liên quan. (v) Tập trung ưu tiên đầu tư kinh phí, nguồn nhân lực, trang thiết bị nhằm cải thiện một bước điều kiện bảo đảm cho công tác thi hành pháp luật về XLVPHC./.
Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật.